AKP’nin, sayıları 16 olan büyükşehir belediyelerini 29’a çıkaran ve başkanlara süper yetkiler getiren yasa tasarısının altından 2009’da yarım kalan “kale düşürme planı” çıktı. Büyükşehirlerin sınırını mücavir alanlardan il sınırına çıkaracak ve böylece köylerin de belediye başkanlığı seçiminde oy kullanabileceği düzenlemeyle Başbakan Tayyip Erdoğan’ın uzun zamandır talimat verdiği başta İzmir olmak üzere AKP’nin elinde olmayan büyükşehirlerin kazanılması planlanıyor. AKP içinde de düzenleme bu niteliği nedeniyle “İzmir planı” diye adlandırılıyor.
AKP, “süper başkanlar” diye nitelenen büyükşehirlerin yetkilerini ve sayılarını arttıran yasa düzenlemesine ilişkin hazırlığıyla 2009 yerel seçimleri öncesinde tam olarak gerçekleştiremediği planı, 2014 yerel seçimlerine yönelik olarak uygulamaya koymayı hedefliyor. Halen Başbakanlıkta bulunan ve taslak aşamasında olan düzenleme büyükşehir sayısını 16’dan 29’a çıkarıyor. Büyükşehirlerin sınırlarını da mücavir alandan il sınırına kadar genişletiyor. Böylece belediye başkanlığı seçiminde sadece merkez ilçelerin olduğu mücavir alan değil tüm il sınırları içindeki seçmen oy kullanacak. Henüz karar verilmemekle birlikte nüfusu 5 ya da 10 binin altındaki ilçeler kapatılıyor. Büyükşehirler içindeki beldelerin tamamı kapatılıyor. Büyükşehir belediyelerinin yetkileri arttırılırken büyükşehir sınırları içindeki ilçe belediyeleri daha da etkisiz duruma getiriliyor.
Kaleleri düşürme
Erdoğan, 2009 yerel seçimleri öncesinde, AKP’nin hedefini, İzmir, Diyarbakır büyükşehirleriyle Çankaya ilçesinin adını vererek “kaleleri düşürme” olarak açıklamıştı. Bu hedef doğrultusunda 2009 yerel seçimleri öncesinde AKP, büyükşehirlerin sınırlarını mücavir alanlara kadar genişletmişti. Nüfusu 2 binin altındaki ilçe ve beldeler de kapatılarak mahalleye dönüştürülmüştü. AKP, belediyeleri CHP’de olan Çankaya ve Kadıköy ilçelerini de bölmeyi planlamış, ancak son anda bundan vazgeçmişti. 2009 seçimlerinde de kaleleri düşürme planı başarıya ulaşamamıştı.
Hedef İzmir
AKP’de 2014 yerel seçimlerine yönelik hazırlıklar başlarken Erdoğan, parti içi toplantılarda hedefi yine başta İzmir olmak üzere “kaleleri düşürme” olarak koydu. Haziran ayında yasalaşması planlanan büyükşehirler düzenlemesi de bu hedefin yasal zemini olarak 2009’da tam olarak gerçekleştirilemeyen planın uygulamaya konulması anlamına gelecek. Büyükşehirlerin yetkilerini ve sınırlarını daha da arttıran düzenleme halen tam olarak Kocaeli’de, çok kısmi eksikliklerle de İstanbul’da uygulanıyor. Kocaeli’de büyükşehir sınırı il sınırıyla eşitlenmiş durumda. Yeni düzenlemeyle mevcut 16 büyükşehirle, kurulması planlanan 13 büyükşehirde de aynı model uygulanacak. AKP’de, bununla ilk hedefin İzmir Büyükşehir Belediyesi olduğu vurgulanıyor. AKP içinde bu nedenle düzenleme “İzmir yasası” olarak da adlandırılıyor. AKP kulislerinde, 12 Haziran seçimlerinde İzmir’den milletvekili seçilmesinden bu yana Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım’ın adı çevresinde İzmir senaryoları yoğun olarak konuşuluyor. İzmir’e yaptığı yatırımlar ve verdiği sözler çerçevesinde Binali Yıldırım’ın AKP tüzüğü nedeniyle son kez milletvekili olduğundan da hareketle, 2014’te İzmir büyükşehir belediye başkan adayı olması yüksek olasılık olarak görülüyor. AKP’de, Binali Yıldırım faktörü ve bunun altyapısını sağlayacak büyükşehir yasasıyla da çevreden de gelecek oylarla bu kez İzmir’de büyükşehir belediye seçiminin kazanılacağına ilişkin beklentiler dile getiriliyor.
AKP’de ayrıca bu düzenlemenin partinin tüm seçimler sonrasında dile getirdiği “sahillere girememe” sıkıntısını sona erdireceği değerlendirmeleri yapılıyor. Bu çerçevede, halen CHP’de olan Antalya’nın ve son seçimlerde MHP’nin kazandığı Adana’nın da önde gelen hedeflerden biri olduğu vurgulanıyor. AKP’de BDP yönetimindeki Diyarbakır’ın da “düşürülmesi planlanan kaleler” arasında önemli bir yer tuttuğuna dikkat çekiliyor. Düzenleme geçtiğinde Diyarbakır’da da kırsaldaki seçmenler büyükşehir için oy kullanacak. BDP’nin daha çok şehir merkezinde güçlü olduğuna dikkat çekiliyor. Bu yönüyle AKP’nin; Diyarbakır için bu düzenlemenin ardından iddialı hedefler ortaya koymaya hazırlandığı belirtiliyor.