HEYKETLERLE İLGİLİ DEĞERLENDİRME

Prof. Dr.Cüneyt Akalın

Hoca Nasreddin Argavunlu mu?

Bozkırın İnsanlarının Heyketler’i

Süleyman Kılıç nam er kişi yıllar yılı İstanbul’un kaldırımlarını çiğneyip, yollarında gezindikten, USİAD’larda yöneticilik yapıp, İstanbul Üniversitesinde masterini tamamladıktan, evlenip çoluk çocuğa karıştıktan, üstelik particilik de yaptıktan sonra, birden memleketini, köylülerini hatırlamış.

Ama ne hatırlama…Taşına, toprağına, çiçeğine, böceğine, eşeğine kadar…Arguvan’ı, köylerini yazıp duruyor. Her yıl bir kitap çıkartıp, edebiyatımıza yeni bir tarz, dilimize yeni sözcükler sunuyor. Cılgalar’ı bu yıl Heyketler izledi. Heyketler neymiş diye kitabın sonundaki sözlüğe baktım, bulamadım, meğerse önsözde imiş: “Eğlence ya da yergi amaçlı konuşma” demekmiş. Süleyman Kılıç’tan hem Arguvan’ı hem de halkın dilini öğreniyoruz. Günahı boynuna…

Önsöz yazan Belediye başkanından en uzak köylüsüne kadar herkes Süleyman Kılıç’ın Heyketler’i için seferber olmuş. Kimi anlatmış, kimi resim vermiş, kimi omuz...

Heyketler “Derin Arguvan’ın dışa vurmuş hali sanki…

Böyle yazı girişi mi olur? Kimse darılmasın, Heyketler’e ancak böyle bir giriş yakışır.

Arguvan’dan insan manzaraları

Gelelim sadede ve ciddiyete. Süleyman Kılıç bir çığır açıyor adeta… İstanbul’un çok çeşitli mekanlarını bırakıp köyünde, kasabasında hazine arıyor, buluyor da… Aslında aradığı hazinenin nerede olduğunu bildiği için, el atıp kolayca çıkarıveriyor. İşin sırrı burada.

Yaptığı şey basit: Köylülerine mikrofon uzatıyor ya da sağda solda kalmış anıları bulup çıkarıp, derliyor.

Karşımıza bozkırın bir köşesinden insan manzaraları çıkıyor. Çoluklu-çocuklu, kadınlı erkekli bir topluluk…Görmüş geçirmiş, günü gelmiş acıyı bal eylemiş, kavruk, çilekeş Anadolu insanları… Fonda Malatya/ Arguvan, bir geçit töreni, bir resim galerisi sanki…. Hangi birini anlatmalı? Ahmet’in öyküsünü mü, Mehmedinkini mi? En iyisi anlatmayıp okura bırakmak.

Abidin Bozkırın o güzel insanlarının resmini yapabilir miydi? Kılıç, Abidinlerin, Nazımların yarım bıraktığı işi tamamlamaya çalışıyor.

Küfürün güzelliği

 Kitap Can Yücel’den bildik bir fıkra ile başlıyor. Yargıcın sorusuna Can Yücel’in “biz g.t’e g.t deriz” yanıtıyla. Can Yücel yerel galerinin tek yabancı siması… Doğrusu yakışmış.

18 yaşından küçüklere okutmak doğru mu, emin değilim! Bizim buralarda küfür saydığımız şeylerin çoğu oralarda ekmek peynir gibi tüketiliyor anlaşılan. Hele g.t hemen her satırda karşımıza çıkıyor. Yazar buna “köylü bilgeliğinin kendini ifade tarzı” tanısını koymuş. İnanmak okura kalmış ama ben ikna oldum sanki…

Arguvan adındaki kasaba

Arguvan deyip geçmeyelim. Bozkırın kurak-çorak bir köşesindeki insan zenginliği nerden geliyor? Çoğu ilkokulu zar zor görmüş bu insanlar, bilgeliği hangi kitaptan, hangi hocadan öğrenmişler?

 Sakinlerin sorunlarını biraz şaka biraz dokundurma ile çözdükleri ilginç bir belde Arguvan. Uzun yıllar ilçede bir olay çıkmayınca Adliye merkeze taşınmış ardından sıra Cezaevine gelmiş.

Bu kadar karışık, çatışmalı bir dünyada bir barış adası… Mucize mi oluyor? Arguvan neyi kanıtlamaya çalışıyor?  Süleyman Kılıç öyle sakin anlatıyor ki, dünyanın düzeninin neden Arguvan’ın tam tersi olduğunu düşünmeye başlıyor insan.

Süleyman Kılıç bu ilginç dünyayı tatlı tatlı anlatıyor. Yeri geliyor akrabalarını, komşularını konuşturuyor. Hazırcevap köylüler yeri geliyor, kaymakama vb. lafı oturtuyor.  Bol bol eşek hikayesi  

Anlatıyor. (Eşek Arguvan köylerinin vazgeçilmezi imiş geçmişte, şimdilerde değişmiş olabilir, ne de olsa Almanya’ya çok göç verdi Arguvan) Eşeklerin yerini Mercedeslerin aldığını üzülerek anlıyoruz anlatılanlardan.

Sonuç

Süleyman Kılıç edebiyatımıza yeni bir boyut getiriyor sanki.

Düşünce planında ise o yoksul, alçakgönüllü insanların taşıdığı büyük potansiyeli bizlere aktarıyor. Sait Faik’in İstanbul’daki deniz kokan emekçi kahramanlarının yerini bozkırın toprak kokan emekçileri, çobanları, rençberleri alıyor.

Bir zamanlar, Yaşar Kemal’lerin, Fakir Baykurt’ların, Mahmut Makalların bize tanıttığı, sonraları Neo-liberal dalgaların altında kalarak ezilen, Göç dalgasının etkisiyle sağa sola savrulan ama sağduyu pusulası ile yollarını şaşırmayan köylü insanlarımız, yani Anadolu’nun en köklü kültürünün kahramanları, hayatla Arguvan’ın rahle-i tedrisinde tanışan yazarın kaleminden yeniden karşımıza çıkıyor.

Piyasaya çıkan kitap (1) no. taşıyor. Arkası gelecek demek….

Bozkırın seyrek nüfuslu bir köşesinden yüzlerce sayfa Heyketler çıkaran, bizi hem güldüren hem de düşündüren Süleyman Kılıç bize bakalım daha neler anlatacak?

Heyketler’in (2) no. şimdiden merakla beklemeye başladık.