HIZIR ORUCU VE LOKMASI NİÇİN YAPILIR?
Ali İhsan Öztürk
İnancımızın temeli varlığımızdır. İçinde bulunduğumuz Şubat ayının 13-14-15’inci günleri Hızır Orucu’nun tutulduğu günlerdir. İnsanlığın en kutsal öğeleri arasında olan inanç, varlığını sürdürmek ve gelecek kuşaklara da aktarılması gerekmektedir. İyi veya kötü günümüzde yanımızda birilerini görmek isteriz. Hızır’da zor günlerimizde yanımızda olması için, O’na çağrıda bulunuruz. Gönül ister ki her daim adının anılması ve varlığının hissedilmesi gerekir. Zor durumlarda ve felaketlerde yardımcılık vasfı dolayısıyla Hızır’ın Kızılbaş ve Bektaşî inançlarında da büyük bir yeri vardır... Hz. Ali ile Hızır özdeşleştirilmiştir. Aleviler de genel olarak üç gün oruç tutulur. Son günü Perşembe gününe gelmek kaydıyla, Şubat ayının ikinci haftası tutulur. Bazı yörelerde ise, Şubat’ın ikinci haftası Perşembe günü (Cuma akşamı) sahura kalkılarak ertesi hafta Perşembe (Cuma akşamı) iftar ile 7 gün tutularak, Hızır Cemi yapılır. Tüm yörelerde Miladi Takvime göre tutulur ki, bu durum geneli yansıtmaktadır. Diğerleri istisnai bir gelenektir. Hızır orucunda sonuncu günü iftar yemeğinde yenen yemek çeşitleri; Zengin olanlar bir gün önceden kurban keserek özel yemekler hazırlarlar ve tüm komşuları çağırırlar. Eğer dede gelirse cem de yaparlar.
Genel olarak son günü; Babuko, Bıcık, bulgur pilavı yapılır. İçecek olarak da Şıra ya da yazın yoğurttan yapılarak katılaştırılmış süzme yoğurdun yuvarlatılarak güneşte kurutulmuşundan ve "Kurut" denilen nesneden ayran yapılarak ikram edilir. Tatlı olarak da: Buğday saç'ta kavrularak soğutulduktan sonra "Distar" denilen taştan el değirmeninde un haline getirilir, sıcak suda hamur haline gelen ve "Kavut" denilen sade helva bir küçük tepsiye konarak ortası derinleştirilir, ortasına da şerbet ya da süzme bal konur, üzerine de eritilmiş sade tereyağı dökülerek kaşıkla yenir. Afiyet olsun. Normal yemeklerin dışında "poğnut" denilen el değirmeninde çekilmiş kuru dut unundan ve 12 çeşit yiyecek ilave edilerek hazırlanmış bir nevi helva türü, Hızır Orucu son iftar yemeğinde ikram edilir.
Pohut (POHNUT) Tatlısı
Hızır Orucu'na mahsus "Pohut Tatlısı”nın içine konan malzemelerin en az on iki çeşit olmak kaydıyla bu malzemelerden denkleri konabilmektedir. Hazırlanışını ve tarifini de verelim ki, belki aranızdan birileri hazırlık yaparken, yemek de bizlere kısmet olur düşüncesi ile sizlerle paylaşmak istiyoruz. Bereketi bol ola canlar.
Malzemeler: Yarma Buğday (gendime), iri bulgur, mısır, nohut, mercimek, kuru fasulye, arpa, bakla ayrı ayrı tavada kavrularak taş el değirmeninde veya soku da un haline gelinceye dek çekilir ve elekten elenir.
Çerezlerden: fındık, fıstık, ceviz, badem, acı badem(çok az) belli oranlarda az kırılmış vaziyette un haline getirilmiş hububat eşit şekilde katılır.
Tatlı tür çerezlerden, kuru üzüm, incir, kuru dut, kayısı, elma ve armut kurusu vs. değirmende ezildikten sonra hazırlanmış ve ılık suda hamur haline getirilmiş harca katılır. Hepsi birden sade tereyağında hafif ateşte kavrulur. Bu kavurma esnasında içine azar azar yedirerek pekmez veya şeker şırası ilave edilerek, helva kıvamına gelmesi sağlanır. Daha sonra bir tepsiye konarak yayvanlaştırılır. Orucun son gününden bir gün önce hazırlanan "Pohut Tatlısı" tepsiyle Ambar veya kilere götürülerek tepsiyle buğday veya un çuvallarının ya da peteğinin üstüne konur. Eğer tepsinin üzerinde bir işaret var ise muhakkak “Hızır Uğramış” ve elini değdirmiş”tir ve “bereket ve bolluğa” kavuşulacaktır. Düşüncesi taşınmaktadır.
Hızır orucunun son günü, genç kızlar ise, su içmeden yatarlar ki, suyu rüyalarında, nereden içtiklerini ve kısmetlerinin nerede olduğu, Hızır'’n yardımcıları olduğu anlaşılsın... diye dilek de bulunurlar.
Hızır yoldaşınız olsun canlar.
Malatya’da bulunan bazı STK’lar Hızır Orucu sonrasında Hızır Lokması ve Hızır Cem’i adı altında ibadet günleri düzenlemişlerdir.
Bu günleri de sizlerle paylaşmak istiyorum.
19 ŞUBAT 2015 GÜNÜ ŞEHYHASAN KÖYÜ DERNEĞİ HIZIR LOKMASI VE HIZIR CEM’İNİ HACI BEKTAŞ-I VELİ KÜLTÜR EVİNDE SAAT 19.00’DA YAPACAKTIR. HERKES DAVETLİDİR.
20 ŞUBAT 2015 GÜNÜ ALİ KAPISI DERNEĞİ (ÇAVUŞOĞLU) DERNEĞİNDE HIZIR LOKMASI VE HIZIR CEM’İNİ SAAT 19.00’DA YAPACAKTIR. HERKES DAVETLİDİR.
22 ŞUBAT 2015 GÜNÜ CEM VAKFI VE ZEYNEL ABİDİN VAKFININ ORTAKLAŞA DÜZENLEMİŞ OLDUKLARI HIZIR LOKMASI VE HIZIR CEM’İNİ ZEYNEL ABİDİN ZİYARETİNDE SAAT 11.00’DE YAPACAKTIR. HERKES DAVETLİDİR.
22 ŞUBAT 2015 GÜNÜ AZİZ DEDE (APAZİZ) KÜLTÜR DERNEĞİ HIZIR LOKMASI VE HIZIR CEM’İNİ HACI BEKTAŞ-I VELİ KÜLTÜR EVİNDE SAAT 16.00 ‘DA YAPACAKTIR. HERKES DAVETLİDİR.
27 ŞUBAT 2015 GÜNÜ HEKİMHAN PİRSULTAN ABDAL KÜLTÜR DERNEĞİ HIZIR LOKMASI VE HIZIR CEM’İNİ HEKİMHAN KÜLTÜR EVİNDE SAAT 10.00’DA YAPACAKTIR. HERKES DAVETLİDİR.
allah kabul etsin hızır yoldaşınız olsun.