CHP’nin yeni anayasa taslağında “vatandaşlık” yerine “yurttaşlar” kavramı önerilirken; laikliğin bir maddede ve ayrıca Başlangıç bölümünde açıkça tanımlanması, anadilde “öğretim”, “seçimlik” din dersi, barajın yüzde 5’e indirilmesi gibi düzenlemeler yeralıyor. CHP’nin anayasa taslağının temel ilkeleriyle ilgili çalışmasında “yeni anayasanın cumhuriyetin kazanımlarını koruyan ve bu kazanımları yeni ilke, kurum ve kurallara göre geliştiren” bir metin olacağı vurgulandı. CHP’nin bu konudaki temel ilke, görüş ve değerlendirmeleri şöyle:

“Vatandaşlık” değil, “yurttaşlar”: “Türkiye cumhuriyeti yurttaşlığı” başlığı altında “Türk ulusu, Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarından oluşur. Dil, ırk, renk, cinsiyet, din, mezhep ve benzeri nedenlere bağlı olmayan yurttaşlık kanunun gösterdiği koşullarla kazanılır ve ancak kanunda belirtilen durumlarda yitirilir” düzenlemesinin yer alması isteniyor.

En az yüzde 40 kadın: “Kanun önünde eşitlik” maddesine “Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Kadınlara karşı doğrudan ve dolaylı her türden cinsiyet ayrımcılığı yasaktır” eklemesi yapılacak. Ayrıca “Kadınlar ve erkeklerin TBMM’de eşit temsili esastır. Ancak her durumda kadınlar ya da erkeklerin TBMM’deki oranları yüzde 40’tan az olamaz” ifadesinin anayasa girmesi ve “Siyasi partilerin uyacakları esaslar” arasında “siyasi partilerin genel merkez ve il örgütlerinin yönetim ve karar organlarında kadınlar ve erkekler en az yüzde 30 oranında temsil edilir” düzenlemesinin de yer alması öngörülüyor.

“Laiklik” tanımı: Laiklik ilkesinin “siyasal nedenlerle ve kaygılarla da olsa farklı olarak tanımlandığı ve bu tanımların çoğunun kavramsal olarak laikliğin gerçek anlamını ifade etmekten uzak olduğu ve farklı tanımların günümüzde büyük karmaşa ve yanlış uygulamalara yol-açtığı” gözününe alınarak anayasının bir maddesinde (örneğin 1982 anayasasının 24. maddesinin son fıkrasında olduğu gibi) ve ayrıca anayasının “başlangıç” bölümünde tanımlanması isteniyor. Taslakta yeni bir tanım önerilmiyor, ancak “Laiklik ilkesi, demokrasinin ve çağdaş yaşam anlayışının temel güvencesidir. Laiklik ilkesinden ödün verilerek Türkiye’nin hiçbir sorunu çözülemez” deniliyor.

Anadilde “öğretim”: “Resmi ve özel kurumlarda eğitim ve öğretim dili Türkçedir. Eğitim ve öğretim kurumlarında okutulacak yabancı diller ile Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarının Türkçe dışındaki ana dillerini öğrenmeleri ve geliştirmeleri için Türkçeden başka dillerde yapılacak derslerin bağlı olacağı esaslar kanunla belirlenir” düzenlemesinin anayasada yer alması isteniyor.

“Halk girişimi”: “En az 500 bin seçmen veya en son yapılan seçimlerde geçerli oyların en az yüzde 5’ini alan partiler tek başlarına veya oyları birlikte hesaplandığında aldıkları oy oranı yüzde 10’u geçen partiler ortak olarak” halkoylamasına gidilmesini isteyebilecek. “Yurttaşlar topluluğu”na yasa teklifi getirme hakkı veriliyor.

YÖK kalkıyor: YÖK’ün kaldırılması ve Yüksek Öğretim Eşgüdüm Kurulu’nun oluşturulması öngörülüyor.

Medyada tekelleşmeye son: “Devlet, basın ve haber alma özgürlüklerinin çoğulcu bir toplum yapısının gereklerine uygunluğunu sağlayacak önlemleri alır, tekel oluşmasını önler” deniliyor. Görsel ve işitsel ileşitim özgürlüğünün ayrı bir madde halinde düzenlenmesi öneriliyor.

Cumhuriyet