Malatya müzik kültürü ile ilgili çalışmalarda merkeze yoğunlaşmanın olduğunu görüyoruz. Bu konuda alan araştırmalarının yok denecek kadar az olduğu sonucunu çıkarmak zor değil. Arguvan'ı ‘Adıyaman'a bir hayli yakın’ gösterenlerden tutun da özellikle Arguvan türkülerindeki ses değişmelerden ve diğer bazı özelliklerden haberdar olmayan akademisyenlerin varlığı, konuyla ilgili yanlış bilgilendirmenin gelecek kuşaklara aktarımının süreceğini gösteriyor.
Bir tez çalışmasında karşılaştığım durumlardan dolayı konuya doğrudan giriş yaptım.
İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Anabilim Dalı Müzik Bilimleri ve Teknolojisi Bilim Dalında, ‘Malatya Yöresel Müziğinin İlçelere Göre Dağılımı ve İncelenmesi’ konulu tez çalışmasında yer alan bazı konulara değinmek istiyorum. Merkezde müzik yoğunluğunun yüzde 59 olduğu belirtilmiş. Hem ilçelere göre dağılım yapacaksınız hem de ilçelerin türkülerini merkezde göstereceksiniz, o zaman durum elbette böyle olur.
Nasıl mı?
Hekimhan’ı örnek verelim…
‘Arpalar destesiyem’, ‘Çıktım dağların başına’, ‘Ha leylim leylanı’ örnek verilmiş.
‘Gülüm seni alır dağa kaçarım’, ‘Dost eline giden turnam’, ‘Bir can bir canı severse’ (Havar), ‘Gel ey gönül mülk edinme bu dehri’ merkeze yazılan türkülerden…
Arguvan'dan da ‘Sürüne sürüne geldim ellerinize’, ‘Yollar seni gide gide usandım’, ‘Küçük yaşta gurbet elde’, ‘Aşağıdan gelir omuz omuza’ türküleri yine merkeze kaydedilmiş. Başka ilçelerden de bazı türküler var merkeze kaydedilen…
Arguvan türkülerinde “Ş” ve “Ç” harflerinin ‘S’ olarak okunduğu otuz yıla aşkın bir süre önce dile getirmişti, bu sav tezde de yineleniyor. Birisi bir örnek verse de görsek, nasıl olduğunu öğrensek…
Ali Sait Adıgüzel kim? Ali Sait Adıgüzel diye birine şimdiye kadar tanımadık. Ali Seydi Adıgüzel mi acaba diyoruz. Çok yakından tanıdığım Ali Seydi Adıgüzel, Arguvan türkülerinin TRT dağarcığına kazandırılmasında emeği olan biridir. Acaba resmiyette Ali Sait Adıgüzel olarak mı geçiyor? Diğer bir yerde Âşık Ali Adıgüzel'in deyişlerinin sıkça söylendiğinden söz ediyor. Acaba hangi deyişler imiş? Şimdiye kadar neden duymadık? İlçelerin türkülerinin merkeze kaydırılmasını anlamış değiliz. Merkezin yoğunluğunun nedeni göçe göre değerlendirilmiş. Masa başında yapılan çalışmalar yerine alan araştırmalarına dayalı çalışmalar yapılsa idi hem yanlışlar bu kadar olmaz hem de yinelenmezdi. Buna bağlı olarak Malatya merkez halk müziğinde ozanların deyişlerinin olmadığı da öğrenilirdi. Seyit Meftuni Arguvanlı, Esiri Baba Hekimhanlı. İkisinin deyişleri de merkeze yamanmış. Sözleri Emrah’a ait olan ‘Dost eline giden turnam” da Hekimhanlı Ozan Kul Emici’nin okuduğu ve TRT dağarcığına kazandırdığı bir yapıttır.Yıllardan beri özellikle Arguvan ve Hekimhan, türküleri ile ilgili derleme araştırma ve inceleme çalışmalarımız sürüyor. Arguvan türküleri ile ilgili çalışmamızı Hüseyin Şahin ile birlikte ‘Arguvan Türküleri/Halkbilimsel Bir Araştırma Denemesi’ adıyla 2004 yılında kitap olarak yayınladık. Acaba adımızın önünde etiket olmadığından mı bu kitabımız görmezden geliniyor? Konuyla ilgili çalışmalar yapanlar zahmet edip incelemiş olsalardı pek çok sorunun yanıtını bulacaklardı.Ali Seydi Adıgüzel’den söz etmişken onun ‘Öğretmen’ şiirini de paylaşayım…
Öğretmen
Sevgi sana saygı sana
Kucak kucak övgü sana
Öğretmek şereftir sana
Öğretmen öğretmen
Hep özlenen sen
Hep eğiten sen
Halk çocuğu okutursun
Göz nurunu akıtırsın
Bugün de yarın da varsın
Öğretmen öğretmen
Bağlantı
Özlemi der çok fedakâr
Hep öğretmektir sana kar
Bugünün yarını da var
Öğretmen öğretmen
Bağlantı